Wat zijn 'benen' of 'tranen' in een glas wijn?

Je zit aan tafel en draait je glas Châteauneuf-du-Pape rond. Én daar gaan ze weer, die stroperige druppeltjes die als kleine watervallen langs het glas omlaag stromen. Wijntranen, wijnbenen, hoe je ze ook noemt. Je staart ernaar en vraagt je af: "Wat zijn deze tranen nu echt?"

Je bent hierin natuurlijk niet de enige. In een restaurant heb je vast iemand vol vertrouwen horen zeggen: "Kijk eens naar die naar de tranen in dat glas, dit moet een uitstekende wijn zijn." En jij dacht: "Eeehhhh, ja,.. I guess, whatever."

Dat fenomeen van wijntranen fascineert mensen, maar de meeste verhalen die erover verteld worden, zijn heel vaak onjuist. Zelfs die "wijze" uitspraken in restaurants komen vaak van mensen die evenveel weten als jij.

Waarom niemand je de waarheid vertelt

De wijnindustrie houdt mythes in stand omdat mystiek nou eenmaal verkoopt. Een wijn die "mooie benen heeft" klinkt veel romantischer dan een wijn met een "alcoholpercentage van 14,5%.", toch?

Wijnmakers, sommeliers en zelfs wijnrecensenten gebruiken deze termen. Waarom? Omdat het indrukwekkend overkomt, het maakt het verhaal veel pakkender. Ze weten beter, maar willen de magie niet verknoeien en daarin kan ik ze ook geen ongelijk geven.

Daar is natuurlijk alleen één probleem mee? Jij wordt hiermee een beetje voor de gek gehouden. Of misschien niet voor de gek, maar door dit verhaal hang je verkeerde conclusies aan je perceptie van hoe dat glas voor je neus eruit ziet. Daarmee worden beslissingen over wijn gebaseerd op verkeerde informatie.

De grootste mythen over wijnbenen

Dus. Laten we de meest hardnekkige mythes ff ontkrachten. Deze verhalen lijken logisch, maar zijn wetenschappelijk niet correct:

• Nummer 1: Meer benen = betere wijn
  Deze mythe is wijdverspreid. "Kijk eens naar die dikke, langzame tranen, dit is topkwaliteit." Onjuist.
  
  Een goedkope Primitivo van €5,99 kan meer indrukwekkende tranen hebben dan een Grand Cru Chablis van €80. Waarom? Omdat die goedkope wijn vol suiker en alcohol zit, maar nog steeds als zoet water smaakt.
  
  
• Nummer 2: Alleen dure wijnen hebben mooie tranen
  Deze mythe is net zo slecht en onwaar. Mensen denken dat tranen een kwaliteitskenmerk zijn.
  
  De werkelijkheid is dat zelfs goedkope supermarktwijn tranen vertoont. Het is natuurkunde, geen teken van goddelijke goedkeuring.

Waarom je dus niet naar die mythes moet luisteren

Deze misinformatie zorgt ervoor dat je verkeerde prioriteiten stelt bij de keuze voor een wijn of je beoordeling daarvan. Je let op tranen, terwijl aroma, smaak, afdronk en balans veeeeeel belangrijker zijn.

Je kunt geweldige wijnen missen omdat ze minder tranen hebben. Sommige Loire-wijnen zijn elegant en complex maar hebben nauwelijks zichtbare tranen vanwege hun lage alcoholpercentage.

De wetenschap

Tijd voor de feiten: wat gebeurt er nu werkelijk? Hier wordt het een tikkie technisch.

Het Gibbs-Marangoni-effect

Wijn is een mengsel van water en alcohol. Alcohol verdampt sneller dan water. Wanneer je wijn ronddraait, verspreidt een dunne laag zich over de glaswand. De alcohol verdampt sneller, waardoor een oppervlaktespanning ontstaat.

Water heeft een sterkere oppervlaktespanning dan alcohol. Waar meer alcohol verdampt, trekt de spanning de vloeistof omhoog tegen de glaswand. Uiteindelijk wint de zwaartekracht en vormen zich die karakteristieke druppels.

Dus de echte oorzaak is de verdamping van de alcohol.

Het alcoholpercentage bepaalt hoe opvallend de tranen zijn. Een Amarone met 15% alcohol vertoont veel duidelijker tranen dan een Vinho Verde met 9%. Waarom? Vanwege de verschillen in viscositeit en alcoholverdamping, niet omdat de ene wijn beter is dan de andere. 

Waarom kwaliteit niets te maken heeft met wijntranen

Kwaliteit wordt bepaald door smaak, balans, aroma's, afdronk, longevity en nog een rits factoren, maar niet door de tranen in je glas. Het ziet er leuk uit, zegt wat over de alcohol, wat je ook zeker iets kan zeggen over smaak, maar daar blijft het eigenlijk wel bij.

Door te begrijpen dat die tranen weinig zeggen over kwaliteit, kun je beter genieten van de wijn op basis van wat werkelijk belangrijk is.

Als je dan toch puur op zicht iets nuttigs over wijn wilt zeggen, richt je dan op de kleur, het verloop en de diepte daarvan, en de helderheid. Dat vertelt je meer over leeftijd, intensiteit, etc.